‘Soms ligt de waarheid gewoon niet in het midden’. Een ‘Loesje’ die ik voorbij zag komen op de kalender hier in huis. Ik moest er wel even om gniffelen, wat als je er bij nadenkt is het én heel erg waar, maar ook heel on-Nederlands. Het is heel Nederlands om continu het compromis te zoeken, te polderen naar een uitkomst waar iedereen een beetje (on)gelukkig mee is, de waarheid in het midden te zoeken. We ‘middelen’ ons een slag in de rondte. Daarbij soms voorbijgaand aan het feit dat de waarheid daar, in het midden, dus soms helemaal niet te vinden. Dat een compromis niet altijd de oplossing is.
Die gewoonte werd vandaag op een bijzondere manier zichtbaar bij de presentatie van het regeerprogramma in Den Haag. Ik moet eerlijk bekennen: ik heb in korte tijd veel bewondering gekregen voor onze nieuwe premier Schoof. Vriend en vijand kan zien dat deze man zich in een politiek mijnenveld begeeft waar hij zich tot nu toe wonderwel best aardig doorheen manoeuvreert. In korte tijd van (voor het grote publiek) onbekend ambtenaar naar het voornaamste gezicht van de regering, terwijl politieke bondgenoten je vanaf dag 1 openlijk afvallen en een coalitie met akkoord vol tegenstrijdigheden tot een werkzame regering moet smeden. Ga er maar aanstaan. Hoe je ook denkt over het kabinet en het beleid, daar moet je toch een beetje bewondering voor hebben.
En die koorddans-act van compromissen zoeken kwam vandaag in één zinnetje duidelijk naar voren: ‘Mensen ervaren een asielcrisis’. Het kabinet dat zich vooropstelt met ‘het strengste asielbeleid ooit’ kon er blijkbaar onderling niet uitkomen of de asielproblematiek nu wel of niet een échte crisis is en zo genoemd mag worden. Na wat gepolder kwam het compromis eruit: op z’n minst erváren mensen het als een crisis.
En als we goed kijken: dat laatste is natuurlijk ook wel gewoon waar. Want hoe je ook in het debat rondom asiel en migratie staat, één ding kan je veilig vaststellen: te veel mensen zijn te lang niet gehoord, dat heeft de verkiezingsuitslag wel duidelijk gemaakt. Blijkbaar zijn de zorgen die mensen hebben niet serieus genoeg genomen.
Over of dat terecht is kan je een hele discussie voeren. Daar blijf ik graag vandaan, die discussie is te ingewikkeld en te beladen voor een weblog. Daar komen we al jaren lang niet goed uit met elkaar, dus laat ik vooral niet de illusie hebben dat ik daar iets aan toe te voegen heb.
Ik heb, ik denk net als heel veel Nederlanders, wel zo m’n twijfels bij de haalbaarheid van veel kabinetsplannen. Aardig wat onconventionele maatregelen dreigen op voorhand te sneuvelen voor een rechter, de Hoge Raad of in Brussel, zo waarschuwen experts. Daar kan je ook wat van vinden, maar dat is nu eenmaal de realiteit. Ik moet het dus allemaal nog maar zien wat er van terecht komt. Als dat inderdaad tegen blijkt te vallen, zal dat het vertrouwen in de politiek opnieuw een deuk geven. En dat zie je eigenlijk al gebeuren, want het lijkt er op dat een record aan verkiezingsbeloften van alle partijen al gesneuveld is, terwijl ze goed en wel net beginnen. De mensen die zich eindelijk gehoord voelden krijgen dan opnieuw geen oplossing voor het probleem dat ze ervaren.
In dat opzicht hoop ik echt dat ik nu te pessimistisch ben. Duidelijk is wel geworden dat, ondanks wat partijen tijdens verkiezingen beweren, er geen simpele antwoorden zijn op ingewikkelde vragen en de keuzes dus soms pijnlijk. En daar was Schoof dan wel weer verfrissend eerlijk over: ‘Het is niet een regeerprogramma van alleen maar zoet en alleen maar suikerklontjes.’ Veel compromissen dus. Blijkbaar ligt die waarheid toch vaker wél dan níet in het midden.
Pieter-Jan van Rossen
